آرماتوربندی ساختمان چیست ؟
آرماتوربندی ساختمان یکی از عوامل اصلی در استحکام و مقاومت ساختمان است و تاثیر بسیار زیادی بر مقاوم سازی سازه‌ها در طول سالیان اخیر داشته است. آرماتوربندی ساختمان به معنی بستن آرماتورها به یکدیگر به منظور افزایش استحکام ساختمان است تا یک شبکه محکم از آرماتورها، قبل از بتن ریزی داشته باشیم. نحوه آرماتوربندی فونداسیون، ستون، تیر و … با یکدیگر متفاوت است و هر کدام قوانین خاص خود را دارند. ما در این مقاله بیشتر بر روی آرماتوربندی فونداسیون تمرکز داریم اما کلیات در همه جا یکسان است.
در حالت کلی آرماتوربندی ساختمان به معنی اتصال آرماتورها طبق نقشه توسط مفتول به یکدیگر است. با این کار یک شبکه از آرماتورهای در هم تنیده به وجود می‌آوریم و به وسیله قالب آرماتوربندی اشکال مورد نظر نقشه را تامین می‌کنیم و شرایط را برای بتن ریزی فراهم می‌کنیم.
اجرای آرماتوربندی ساختمان قوانینی دارد که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم.
مراحل آرماتوربندی ساختمان
- ابتدا مهندس طراح یک نقشه اجرایی بسیار دقیق، با وجود همه جزئیات مثل ابعاد میلگردها، محل قرار گیری ستون‌ها، فاصله آرماتورها از یکدیگر و … تهیه می‌کند. این نقشه باید توسط نظام مهندسی ساختمان تایید شود. باید در نظر داشت که اجرای آرماتوربندی ساختمان باید طبق نقشه باشد و تمام اصول آرماتوربندی در آن رعایت شود.
- در مرحله بعد باید میلگردهای با کیفیت توسط کارفرما تهیه شود. این میلگردها از لحاظ کیفی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت تایید، طبق نقشه بریده شده و خم می‌شود.
- سپس روش مورد نظر برای اتصال میلگردها مشخص می‌شود. اگر قرار است از روش اتصال مکانیکی استفاده شود، باید بر روی میلگردها عملیات رزوه کاری صورت گیرد و همچنین باید لیستی برای کوپلرهای مورد نیاز تهیه شود.
- بعد از آن یک اکیپ آرماتوربندی حرفه‌ای برای اجرای آرماتوربندی به کار گرفته می‌شود تا علاوه بر رعایت همه نکات فنی در اجرای پروژه، آرماتوربندی طبق نقشه پیاده سازی شود.
- در مرحله آخر قالب بندی و بتن ریزی صورت می‌گیرد. قالب بندی برای آن است که بتن به کمک آن بتواند شکل مورد نظر را بگیرد. بتن ریزی نیز قواعد مخصوص به خود را دارد که زیر نظر مهندس ناظر انجام می‌شود.
تفاوت آرماتور و میلگرد
میلگرد یک پروفیل از جنس فولاد است که سطح مقطعی دایره‌ای دارد و در شاخه های 6 و 12 متری و در سایزهای مختلف بین 10 تا 50 میلیمتر در بازار موجود است. میلگردها گاهی از آهن ضایعات و گاهی از شمش‌های فولادی تولید می‌شوند.
به طور کلی به میلگردهای آجدار که در ساختمان‌های بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرند آرماتور می‌گویند. سطح این میلگردها طی عملیات تولید، تغییر شکل داده و به اصطلاح آجدار می‌شود. علت این کار افزایش نیروی اصطکاک بین بتن و میلگرد به منظور جلوگیری از لغزش آرماتور در بتن است.
مواردی پیرامون آرماتوربندی فونداسیون
- در آرماتوربندی فونداسیون یک شبکه فوقانی و یک شبکه تحتانی از آرماتور وجود دارد و این دو شبکه توسط آرماتور خرک از یکدیگر جدا می‌شوند و روی هم سوار می‌شوند. شبکه تحتانی توسط اسپیسر بتن از کف سازه که بتن مگر است جدا می‌شود و بتن ریزی تا روی شبکه فوقانی ادامه می‌یابد تا کل شبکه آرماتوربندی توسط بتن پوشش داده شود. برای انتقال بهتر بار بین فولاد و بتن، انتهای آرماتورهای عرضی و طولی در شبکه تحتانی به سمت بالا و در شبکه فوقانی به سمت پایین خم می‌شوند.
- آرماتور خرک به هیچ وجه نباید روی بتن مگر قرار بگیرد و باید به شبکه بسته شود چون باعث رخنه رطوبت به فضای فونداسیون می‌شود که مشکلات فراوانی برای سازه ایجاد می‌کند.
- در سازه بتنی محل دقیق آرماتور انتظار برای ستون از اهمیت بالایی برخوردار است.
- در فونداسیون سازه‌های فلزی در محل قرارگیری ستون صفحات فولادی قرار می‌گیرد تا ستون روی آن سوار شود.
دلیل استفاده آرماتور در بتن
مفهوم آرماتوربندی ساختمان بدون بتن معنایی ندارد. در واقع بتن مقاومت و استحکام بسیار خوبی در تحمل فشار دارد اما مقاومت کششی آن پایین است و در تحمل آن ضعف دارد. وجود یک شبکه از آرماتور درون بتن، باعث استحکام بیشتر بتن مخصوصا در مورد مقاومت کششی می‌شود و با این کار به اصطلاح بتن را مسلح می‌کنند.
با توجه به توضیحات قبلی، میلگرد جز لاینفک سازه‌های بتنی است که در سرتاسر جهان ساخته می‌شود. امروزه پیشگامان صنعت ساختمان در حال تجاری سازی بتن‌های مسلح با الیاف هستند که باعث حذف آرماتور از سازه‌های بتنی می‌شود اما تا امروز موفق به تولید مقرون به صرفه این محصول نشده‌اند.
در این عکس طریقه اتصال ستون فلزی به وسیله صفحه ستون به فونداسیون را مشاهده می‌کنید. در واقع پس از بتن ریزی و ساخت ستون در کارگاه، پایه‌های ستون به صفحه ستون جوش می‌خورند و ستون روی آنها قرار می‌گیرید. بدین ترتیب وزن سازه در طبقات مختلف به ستون وارد شده و از طرف ستون به فونداسیون و سپس به زمین وارد می‌شود.
اتصال میلگردها جهت آرماتوربندی ساختمان
همانطور که اشاره کردیم آرماتوربندی چیزی جز بستن منظم آرماتورها به یکدیگر طبق نقشه و تشکیل یک شبکه از آرماتورها نیست. برای بستن آرماتورها و تشکیل این شبکه منظم گاهی نیاز است دو آرماتور به صورت طولی به هم متصل شوند. برای انجام این اتصال 3 روش وجود دارد که به آنها اشاره می‌کنیم و توضیح مختصری خواهیم داد.
- اتصال اورلپ: یک روش قدیمی برای اتصال آرماتورها به یکدیگر است که معایب فراوانی دارد. دو آرماتور را در کنار یکدیگر قرار داده و یک طول پوششی برای آن در نظر می‌گیرند و آرماتورها را با مفتول به یکدیگر متصل می‌کنند. با این کار وزن سازه به دلیل آرماتور اضافی بالا می‌رود و بتن ریزی به دلیل آرماتور اضافی سخت و نامطلوب می‌شود. برای اطلاعات بیشتر به مقاله معایب اتصال اورلپ رجوع کنید.
- اتصال مکانیکی: در اتصال مکانیکی میلگردها از یک قطعه بوشنی شکل با وزن پایین و مقاومت بسیار بالا به نام کوپلر استفاده می‌شود. در این روش آرماتورها از قبل بریده شده و سر آنها رزوه می‌شود. با این کار امکان اتصال آرماتور و کوپلر فراهم می‌شود. با استفاده از کوپلر وزن سازه پایین آمده و بتن ریزی به طور مطلوبی انجام می‌شود. البته این کار مزایای بسیار دارد که در مقاله مزایای اتصالات مکانیکی می‌توانید مشاهده کنید.
- اتصال جوش سر به سر: در این روش دو آرماتور را رو در روی هم قرار می‌دهند و با حرارت و فشار میلگردها را به یکدیگر وصل می‌کنند اما کیفیت جوش حاصله به سادگی قابل پایش نیست و به عوامل زیادی بستگی دارد که کنترل آنها اگر غیرممکن نباشد، هزینه هنگفتی را به پروژه تحمیل می‌کند و در صورت کشش امکان انفصال آرماتورها زیاد است. در زلزله کوبه ژاپن به همه جهانیان اثبات شد که اتصال جوش سربه سر روش مطمئنی نیست و مقاومت شبکه در نقاط اتصال افت می‌کند. همچنین برای مطالعه معایب جوش سر به سر می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید.
شرکت اتصالات مکانیکی سهند سازنده انواع کوپلر با کیفیت، آمادگی خود را جهت همکاری با سازندگان برای تامین کوپلر اعلام می‌دارد. سازندگان محترم می‌توانند برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص استفاده از کوپلر با شماره 02144024118 تماس حاصل نمایند و از مشاوره رایگان با مهندسین شرکت استفاده کنند.
